Marek Anneusz Lukan - Wojna domowa 1-27, literatura łacińska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
M A R E K A N N E U S Z L U K A N
W O J N A D O M O W A
Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl
Mail: historian@z.pl
MMIII ®
 Tytuł oryginału: P h a r s a l i a
Tłumaczenie i opracowanie: M. Brożek
Pieśń I
Ku publicznemu nieszczęściu
Walki na polach tesalskich, nad wojnÄ™ gorsze domowÄ…,
I prawo zbrodni przyznane, i naród śpiewamy potężny,
Co swą prawicę zwycięską w pierś własną obrócił;
Armie krwi jednej i wodzów rozdarte przymierze:
Wojnę, co światem ku publicznemu nieszczęściu
Wszystkimi wstrząsnęła mocami, i chorągwie wrogie chorągwiom,
I bratnie orły, i włócznie bratnim grożące włóczniom.
Wroga ci, Rzymie, jeszcze nie brakło
Co za szaleństwo, Rzymianie! Co za przemoc żelaza,
By Lacjum krew własną u wrogich przelewało ludów!
Kiedy był czas, by wyniosły Babilon z łupów obdzierać ausońskich,
I kiedy duch Krassusa niepomszczony się błąkał,
Wam spodobało się wojny domowe prowadzić, niegodne triumfów?
Ileż to lądów i ileż mórz można było pozyskać
Krwią, którą dłonie w wewnętrznych przelały zmaganiach!
Kędy się Tytan pojawia i kędy noc gwiazdy zanurza,
I gdzie południe swym żarem upalne praży godziny,
I kędy zima surowa nie zna wiosennych roztopów
Mrozem scytyjskim trzymając mórz głębie pod lodem,
Pod jarzmo już i Serowie by poszli, i tłum znad Araksu,
I jaki gdzieś tam u Nilu początków lud mieszka.
A jeśli taki cię, Rzymie, żar wojny pali bezecnej,
To gdy świat cały pod prawa podbijesz latyńskie,
Wtedy ty w siebie miecz zwróć! Bo wroga ci jeszcze nie brakło.
w. 10 Babilon — miasto-twierdza nad Eufratem, wówczas w królestwie Partów;
ausońskie łupy —
rzymskie, zdobyte przez Partów po klęsce Krassusa pod Carrhae
w r. 53 p.n.e.
w. 15
Tytan —
tu słońce.
w. 19
Serowie —
„Jedwabni", Chińczycy, tu ogólnie ludy najdalszego wschodu;
Arakses —
rzeka, wpada do Morza Kaspijskiego od południowego zachodu.
w. 20
Nilu początki —
wówczas nie całkiem jeszcze znane.
Nie tyś, Pyrrusie, klęsk sprawcą
Oto ci w miastach Italii w półgruzach się chylą
Domów pierzeje i leżą olbrzymie zwaliska
Murów zburzonych: mieszkania zostają bez stróżów.
Bo rzadko w starych się miastach snuje wśród ulic mieszkaniec.
Hesperia dzikim się jeży zarosłem, przez lata tak długie
Nie zaorana; bo rÄ…k brak do pracy, a pola czekajÄ….
A nie ty, bitny Pyrrusie, sprawcą tak wielkich klęsk będziesz,
Ani Punijczyk; nikt z was tu miecza w sercu utopić nie zdołał.
Bratobójcza te rany głębokie zadała prawica!
Inwokacja
Lecz jeśli losy tu innej nie znalazły drogi
Do przyszłej władzy Nerona — a drogo się płaci za wieczne
Bogów władanie — i jeśli niebo służyć Grzmiącemu nie mogło
Inaczej, jak tylko po wojnie z Gigantów srogością,
To skargi nasze — o, bogi! — już milkną: te zbrodnie bezbożne
Warte sÄ… takiej nagrody. Niech pola Farsalii okropne
PrzesiÄ…knÄ… krwiÄ…! Niech siÄ™ many niÄ… sycÄ… punickie!
Niech pod MundÄ… dalekÄ… bitwy mordercze siÄ™ toczÄ…,
Niech się do nieszczęść tych Cezar przyłączy, i głód peruzyński,
I mutyńskie cierpienia, i floty ucisk u groźnej Leukady,
I bój pod ognistą Etną niewolniczy!
w. 28
Hesperia —
kraj zachodni, tu Italia.
w. 30
Pyrrus —
król Epiru, walczył z Rzymem w latach 280—275 p.n.e.
w. 31
Punijczyk —
Hannibal, w wojnie z Rzymem w latach 218—201 p.n.e.
w. 35
Grzmiący —
Jowisz.
w. 36
Giganci
— synowie Ziemi, znani z buntu przeciw bogom olimpijskim pod
Jowiszem.
w. 38
Farsalia (Pharsalia) —
kraj w Tessalii, nazwany od miasta Farsalosu.
w. 39
punickie many —
cienie (dusze) poległych w wojnach Rzymu z Karta-
ginÄ….
w. 40
Munda —
miasto w płd. Hiszpanii, gdzie Cezar w r. 45 p.n.e. ostatecznie
pobił pompejańczyków.
w. 41 Cezar — tu Gajusz Juliusz Cezar Oktawian (późniejszy August);
peru-
zyński głód —
głodem wzięte przez Oktawiana w r. 40 p.n.e. miasto Peruzja (Pe-
rugia) w Etrurii.
w. 42
mutyńskie cierpienia —
w bitwie pod Mutyną (Modeną) w płn. Italii, gdzie
w r. 43 p.n.e. Antoniusz pobił konsulów Hircjusza i Pansę;
Leukada —
wyspa
u zach. wybrzeży Grecji, naprzeciw przylądka Akcjum (Actium), znanego ze zwy-
cięskiej bitwy morskiej Oktawiana z Kleopatrą i Antoniuszem.
w. 43
Etna (Aetna) —
znana góra sycylijska, a mowa tu o bitwie morskiej u wy-
Dużo Rzym przecież walkom wewnętrznym zawdzięcza —
Bo to dla ciebie się działo! Ciebie, gdy skończysz swą rolę
I w gwiazdy późno ulecisz, z radością przyjmie sklep nieba
W obszerny pałac niebieski: czy berło zechcesz piastować,
Czy Feba miejsce zająć w ognistym rydwanie
I ziemię, nie przestraszoną tą słońca zamianą,
Wędrownym ogniem oświecać — każde ci bóstwo swojego
Miejsca ustÄ…pi. Natura prawo wyboru ci przyzna,
Którym być bogiem sam zechcesz, gdzie mieć królestwo wszechświata.
Lecz nie obieraj siedziby w orbicie północnej,
Ani gdzie biegun przeciwny w ciepłym się kręci powiewie,
Skąd byś miał Rzym swój oglądać okiem z ukosa patrzącym.
Gdybyś też jedną li stronę nieba bezmiaru ugniatał,
Oś by odczuła ten ciężar. W środku więc nieba się trzymaj,
Gdzie równowaga ciężkości. Ten pogodnego krąg nieba
Cały otwarty i cień od cezara nie zasłoni światła.
Wtedy to ludzki niech rodzaj broń złoży i myśli o sobie:
Ludy niech wzajem się lubią, niech pokój światu zesłany
Zamknie żelazne Janusa wojowniczego wierzeje.
Lecz dla mnie już jesteś ty bogiem; tak czuje to wieszcze
Me serce. Nie chciałbym więc trudzić ni boga, co objawia
Cyrrejskie tajemnice, ni Bakcha odwracać od Nysy:
Ty mi wystarczasz, by we mnie do pieśni o Rzymie tchnąć siły.
TyÅ›,
Rzymie, tu winien
Myśl ma mnie skłania powieść rozpocząć bezkresną
Od przyczyn dziejów tak wielkich wykładu: co naród wpędziło
W ten szał wojenny, co światu odebrało pokój:
Losów zazdrosnych koleje, co nie dają długo stać szczytom,
Z hukiem walącym się w doły pod nazbyt wielkim ciężarem;
Rzym — sam się udźwignąć niezdolny! Tak, gdy się świata spoiwa
brzeży Sycylii, w której dowódca Oktawiana Agryppa pobił flotę Sekstusa Pompe-
jusza.
w. 45
dla ciebie —
dla Nerona.
w. 48
Feb (Phoebus) —
tu słońce.
w. 55
okiem z ukosa —
aluzja do zeza Nerona.
w. 57
ten ciężar —
otyłego Nerona.
w. 59
cień nie zasłoni —
dzięki prostopadłości cienia na równiku.
w. 62
Janusa wierzeje —
brama świątyni Janusa otwierana w czasie wojny.
w. 65
cyrrejskie —
delfickie, pytyjskie (od Cyrry w pobliżu Delf), mowa o Apol-
linie;
Nysa —
miasto w Indiach, gdzie miał się wychować bóg Dionysos-Bakchos.
w. 70
szczytom —
powodzenia.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • mement.xlx.pl

    • Tematy