Małgorzata Borkowska - Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII - XVIII wieku, zachomikowane

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ma�gorzata Borkowska�yciecodziennepolskichklasztor�w�e�skichw XVII-XVIII wiekuProjekt seriiJolanta Bar�czRyszard �wi�tochowskiOpracowanie graficzne ok�adkiTeresa Kawi�skaWydanie publikacji dofinansowaneprzez Komitet Bada� Naukowych� COPYRIGHT BY MA�GORZATA BORKOWSKA, 1996PRINTED IN POLANOPa�stwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996 r.Wydanie pierwszeArk. wyd. 26,4; Ark. druk. 23,5Sk�ad wykona�: Fotosk�ad FORMAT, Warszawa, ul. Tamka 4Druk i oprawa: Zak�ady Graficzne w PoznaniuNr zam. 70057/96ISBN 83-06-02549-0SPIS RZECZYO kim mowa?CZʌ� PIERWSZA: LUDZIERozdzia� 1. Panny kandydatki 11Kandydatki a ich rodziny. Walka o dobrowolno�� wst�powania. Kontrola. Wypadki niety-poweRozdzia� 2. Quadrima Christo nubilis 19Ustawowy wiek przyjmowania. Praktyka. Badanie zdrowia. Kwestia pochodzenia. Badanieumiej�tno�ci, usposobienia, motywacjiRozdzia� 3. Agata ze �wiata, a w zakonie Beata 26Dalsze badania szczeg�owe. Czas probacji. Obrz�d ob��czyn. Imi� zakonneRozdzia� 4. O dalszym progresie w cnotach i aplikacji do nich 33Nowicjackie �zawarcie". Formacja intelektualna i formacja serca. Dalsza pr�ba. Wyst�pie-nie i wydalenieRozdzia� 5. A co z tym posagiem? 39Prawo a rozs�dek. Nakazy w�adz ko�cielnych. Posagi a inflacja. Intercyzy i procesy.Wyj�tkiRozdzia� 6. �Z Niebem dzi� wchodzi w traktat ." 44�luby zakonne. R�nica w ich formu�ach. Decyzje, egzamin, rekolekcje. Obrz�dy profesjiRozdzia� 7. Znakomita zakonnego panie�stwa ozdoba - konsekracja 50Konsekracja dziewic. Warunki udzielenia. Rola tego obrz�du w duchowo�ci mniszek.Oprawa zewn�trzna uroczysto�ciRozdzia� 8. Familia klasztorna 55Z�o�ona spo�eczno�� klasztorna. S�u�ba. Klasztor w roli przyzwoitki. Rezydentki. Katechu-menki. Uczennice. KapelaniRozdzia� 9. Wsp�lnota 68Liczebno�� zgromadzenia. Podzia� na �ch�ry". Talenty i charakteryRozdzia� 10. O �arzliwo�ci i spustosza�o�ci . 74Walka o w�asne idea�y. Rekolekcje. Renowacja. Wypadki trudne. Przenosiny. ApostazjaRozdzia� 11. Lata �ycia, zgon - i komplikacje po zgonie 82Liturgia �mierci. Obrz�dy pogrzebu. Opowie�ci o duchachCZʌ� DRUGA: DOMRozdzia� 12. Dom wsp�lnej samotno�ci 93Architektura w s�u�bie milczenia. �ycie samotne czy wsp�lne. Przepisy dotycz�ce budyn-k�w klasztornych. LokalizacjaRozdzia� 13. Jak si� klasztor budowa�o 98Skromne pocz�tki fundacji. Ko�ci� klasztorny. Przer�bki i remontyRozdzia� 14. Miejsca regularne 102Ch�r zakonny. Przedch�rze. Kapitularz. Refektarz. Sala rob�t. Furta. Rozm�wnicaRozdzia� 15. Habitacja panie�ska 110Cele zakonnic. Umeblowanie i po�ciel. Mieszkanie prze�o�onej, O�wietlenie. Kuchnia.�a�nia i �miejsca sekretne". Pralnia. Westiarnia. Korytarze. OgrodyRozdzia� 16. Klauzura 118Historia prawa klauzury: prawo �redniowieczne i potrydenckie. Polskie nieregularno�ci.Klauzura a �r�d�a utrzymania. Potrzeba klauzuryRozdzia� 17. Dilexi decorem domus tuae 124Ozdoba a prostota. Wyposa�enie ko�cio�a. Hafty liturgiczne. Kosztowno�ci, ub�stwo celi.Obrazy �wi�te. Klasztorny porz�dekCZʌ� TRZECIA : REALIA NAJPROSTSZERozdzia� 18. �wi�te ub�stwo . 133Dzieje teorii ub�stwa zakonnego. Potrydenckie normy i praktyki. Wielo�� modeli ub�stwazakonnego w Polsce. Model benedykty�ski a wschodniRozdzia� 19. Co panny jad�y i pi�y . 139Teoria zakonnego wiktu. Siedemnastowieczne produkty �ywno�ciowe. Posty. �Korzenie".Osiemnastowieczne jad�ospisy. Napoje. R�nice sto�uRozdzia� 20. O amikcie, czyli odzie�y . 147Prawa dotycz�ce stroju. Bielizna. Poszczeg�lne cz�ci habitu. Sp�r o szkaplerz. Odzie�zimowa, letnia, roboczaRozdzia� 21. Percepta i ekspensa 154Sta�e wydatki klasztoru. Jednorazowe inwestycje. Sta�e dochody: z folwark�w, z posag�w,z kapita��w. Ja�mu�na. Praca si�strRozdzia� 22. Jako si� panny gospodarstwem bawi�y . 162Funkcja gospodyni. Zarz�d folwark�w. Co si� na wsi robi�o. Inwentarz w�o�ci: dw�r,wyposa�enie, powinno�ci poddanych. UrodzajeRozdzia� 23. O jurydykach i �ykach . 172Prywatne skrawki miasta. Lokowanie jurydyki. Konflikty z rad� miejsk�Rozdzia� 24. Jako si� panny procesowa�y 178Proces czy s�d polubowny. Akta procesowe. Adwokaci. Apelacje. Pieniacze. Dzieje proce-su. Niebezpiecze�stwo �ycia. ZajazdyCZʌ� CZWARTA: STRUKTURYRozdzia� 25. Pos�usze�stwo wed�ug regu�y 187Potrzeba w�adzy. Nadrz�dna rola prawa zakonnego. R�ne regu�y zakonne. Ustawy pomoc-nicze: deklaracje, konstytucje etc. Dzia�alno�� reformatorskaRozdzia� 26. Panna prze�o�ona 193Tytu�. Kadencja. Elekcja. Symbole w�adzy. Prze�o�e�stwo a kierownictwo duchowe. Rolaprzyk�adu w�asnegoRozdzia� 27. Cz�owiek do pastora�u . 200Ci�ary w�adzy. Potrzeba matki. Ucieczka przed odpowiedzialno�ci�. Przypadki rosn�cegodystansu. Podj�ty krzy� prze�o�e�skiRozdzia� 28. Ciotki i macoszki 206Hierarchia wewn�trz wsp�lnoty. Zwroty grzeczno�ciowe. Ni�sze urz�dy klasztorne: spos�bmianowania, nazwy, kadencjaRozdzia� 29. Obediencja 212Obediencja w �redniowieczu. Prepozyt. Przechodzenie pod w�adz� biskup�w. Rola zako-n�w m�skich. WizytacjaRozdzia� 30. Tertium, kt�re non dabatur 221Wsp�lnota a ca�o�� zakonu. Pr�by prze�amania izolacji klasztor�w �e�skich. Nieudanacentralizacja benedyktynek che�mi�skich. Rola ich kapitu�y domowej. Jednoczenie przezjednolito�� i kontaktyRozdzia� 31. Wobec Ko�cio�a i �wiata . 228Klasztor a parafia. Bractwa. Stosunki mi�dzy zakonami. Konfraternie. Rywalizacja. Rolaspo�eczna: wstawiennictwo, rekolekcje. Pogrzeby dzieci. Zmiana klimatu w XVIII wiekuRozdzia� 32. Miejsce w spo�ecze�stwie 236Klasztor a w�adza kr�lewska. Perypetie z fundatorami. Klauzura na wiadomo�ci. W spo�e-cze�stwie wielowyznaniowym. W spo�ecze�stwie wielowarstwowym. S�dy wiejskieCZʌ� PI�TA: CYKLE I ZAK��CENIARozdzia� 33. Dwadzie�cia cztery godziny 247Porz�dek dnia. Pacierze nocne. Godziny kanoniczne. Obligacje. Modlitwa my�lnaRozdzia� 34. Siedem dni tygodnia 255Spowied� i Komunia �w.: r�nice praktyk. Osiemnastowieczne dewiacje. Tygodniowefunkcje w ch�rze i w refektarzu. Dodatkowe nabo�e�stwa. �wiczenia pokutne. Karno��zakonnaRozdzia� 35. Dwana�cie miesi�cy 263Rytm roku liturgicznego. Rubrycela. Narastanie zwyczaj�w. Sapiencja. Wielki Czwarteku benedyktynek nie�wieckich. Pogrzebki NMP. Augustia�skie sakramentalia. Imieniny.Credo mro�neRozdzia� 36. Choroba 270Sztuka chorowania. Opisy chor�b. R�ne �rodki lecznicze. Zabiegi: puszczanie krwi.Infirmeria klasztorna. Domowe lekarstwa. Epidemie. SzpitaleRozdzia� 37. Furie �ywio��w i lud�w . 278Wichura. Po�ar. Pow�d�. Trz�sienie ziemi. Szara�cza. Wojna: wojenne zniszczenia i po-wojenne trudno�ciCZʌ� SZ�STA: MUZY KLASZTORNERozdzia� 38. Euterpe - czyli o muzyce i �piewie 287�piew liturgiczny i pozaliturgiczny. Chora� a polifonia. Instrumenty muzyczne. Nauka�piewu i muzyki. Ksi�gi ch�roweRozdzia� 39. Urania - czyli pisma o rzeczach niebieskich 295Pobudki do tw�rczo�ci literackiej. Rodzaje literackie uprawiane w zakonach: medytacja,autobiografia, konferencja, pie��Rozdzia� 40. Philobiblia - muza ksi�gozbior�w 304Powstawanie biblioteki. Zbiory: kapela�ski, konwencki, nowicjacki itd. Zbiory prywatne.Stan dzisiejszy bibliotek. Katalogi. Tematyka dzie�. Sposoby nabywania. EdytorstwoRozdzia� 41. Eutrapelia - muza czy cnota? 312Czas rekreacji. Duchowna rozmowa. Teologia rozrywki. R�ne zwyczaje �wi�teczneRozdzia� 42. Melpomen� i Thalia - czyli o klasztornym teatrze- . 311Dusza z natury teatralna. Teatr wizytek. Teatr szkolny benedyktynek. Pani rotmistrzowejCnota nagrodzona. Ostatni proces o teatr klasztornyRozdzia� 43. Klio - najmilsza z muz . 324Kto pisa� klasztorne kroniki. Fale dziejopisarstwa. Intencje klasztornej historiografiiCzytelniku, je�eli� przegl�dn�� cierpliwie 329S�ownik poj�� i nazw nie dla ka�dego oczywistych 331Bibliografia . 338Przypisy 349Spis ilustracji . 372Moim siostrom,mniszkom polskim wszystkich regu�,a zw�aszcza tym,kt�re mi otwar�y swoje archiwa.O kim mowaIIW XVII i XVIII wieku istnia�y w Polsce klasztory nale��ce do dwunastuklauzurowych zakon�w �e�skich. Niekt�re z tych zakon�w by�y u nas od dawnazasiedzia�e, inne dopiero co przyby�y wraz z potrydenck� odnow� Ko�cio�a. Mimor�nic regu�y i obediencji, czyli zale�no�ci prawnej, wszystkie one prowadzi�ypodobny tryb �ycia, oparty na przestrzeganiu ustaw, tak zaplanowanych, abys�u�y�y osobistemu i wsp�lnotowemu rozwojowi mi�o�ci Bo�ej. Ustawy te cz�-ciowo dziedziczone by�y wraz z tradycj� zakonu po dawnych za�o�ycielach, cz�-ciowo za� by�y nowe, dostosowane do mentalno�ci epoki tak, by odpowiada�ypoj�ciom konkretnych ludzi i pokole� o �wi�to�ci. Jak poszczeg�lne jednostki albozgromadzenia wykorzystuj� lub marnuj� tak� szans�, to inny problem; nie za-jmuj�c si� nim, chc� tu po prostu pokaza� �wiat klasztorny w jego codziennymbytowaniu, a wi�c ludzi, miejsca, uk�ady i zwyczaje, spos�b my�lenia. Mo�eprzyda si� to tym zw�aszcza, kt�rzy, badaj�c np. sztuk�, architektur� lub dziejeklasztor�w, a nie znaj�c wewn�trznego mechanizmu ich �ycia, nara�eni s� naliczne pomy�ki. Mo�e tak�e z�o�y si� z tego jedna z kart dziej�w kobiety w Polsce- ma�o u nas badana, a konieczna do ca�o�ci obrazu.Epoka, o kt�rej m�wi�, zamyka si� w granicach od eksplozji zreformowanego�ycia zakonnego w ko�cu XVI wieku do rozbior�w. Jest do�� jednolita podwzgl�dem religijnym, kulturowym i politycznym. Okres bezpo�rednio j� poprze-dzaj�cy by� dla klasztor�w czasem wewn�trznej dezorganizacji i upadku; p�niej-szy - czasem kasat i represji, kl�ski zadanej z zewn�trz. Epoka jednak, kt�r�w skr�cie zwykli�my nazywa� �staropolsk�", to czas tak bogatego rozwoju �yciazakonnego, �e przyjdzie tu zaledwie skr�towo i pobie�nie dotkn�� poszczeg�lnychjego dziedzin. �r�de� te� zachowa�o si� mn�stwo.Materia�y, kt�re zebra�am, dotycz� przede wszystkim mojego w�asnego za-... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • mement.xlx.pl

    • Tematy