Materiały podkładowe

Materiały podkładowe, stomatologia, higienistka stomatologiczna materiały

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Materiały podkładowe.Materiały, przeznaczone do wykonywania wypełnień, pozostają w ścisłym kontakcie zzębiną, w bliskim sąsiedztwie miazgi. Amalgamat, kompozyty, cementy glassionomerowe,złoto nie są materiałami w pełni biozgodnymi – oddziałują niekorzystne na miazgę zębów. Wprzypadku amalgamatów oraz wypełnień wykonanych ze złota, wysoki współczynnikprzewodnictwa cieplnego odpowiada za drażnienie miazgi bodźcami termicznymi. Nienajlepsze własności biologiczne materiałów kompozytowych, cementów glassionomerowychczy kompomerów wiążą się z kolei z uwalnianiem substancji chemicznych zdolnych dodrażnienia miazgi bądź z mikroprzeciekiem na granicy wypełnień i twardych tkanek zębów,spowodowanym brakiem szczelności brzeżnej wykonanych wypełnień.Dla zabezpieczenia miazgi zęba przed szkodliwym wpływem materiału wypełniającego orazśrodowiska jamy ustnej konieczne jest zastosowanie materiału ochronnego – podkładu.Materiały podkładowe uważane są od wielu lat za nieodłączny element procedurywypełniania ubytków próchnicowego i niepróchnicowego pochodzenia. Wskazaniami do ichstosowania są przede wszystkim ubytki twardych tkanek zęba, z rozpoznaniem klinicznympróchnicy głębokiej oraz ubytki z rozpoznaniem klinicznym próchnicy średniej. Materiałypodkładowe mogą być stosowane w połączeniu ze wszystkimi rodzajami materiałówwypełniających we wszystkich klasach ubytków wg klasyfikacji Black’a.Materiał podkładowy (podkład) w pełnym tego słowa znaczeniu, przeznaczony doochrony miazgi zębów przed szkodliwym wpływem tak materiału wypełniającego, jak iotoczenia, powinien spełnić dwie podstawowe funkcje:oporową (base)tj. zabezpieczenia miazgi przed urazami mechanicznymi iczynnikami termicznymi,uszczelniają (liner)tj. zabezpieczenia w zakresie izolacji chemicznej przedszkodliwym wpływem czynników chemicznych, pochodzących tak z materiałuwypełniającego, jak i środowiska zewnętrznego – będącego skutkiem mikroprzecieku(przenikania do miazgi zęba, substancji chemicznych, czasowo znajdujących się wjamie ustnej oraz drobnoustrojów i ich toksyn, przez szczelinę na pograniczuwypełnienia oraz twardych tkanek zębów).Tylko nieliczne cementy podkładowe łączą w sobie obydwie funkcje np.: cementypolikarboksylowe i cementy glassionomerowe. Pozostałe materiały podkładowe pełnią rolęlinera np. lakiery żywicze, cementy wodorotlenkowo-wapniowe, bądź zabezpieczeniatermicznego i mechanicznego (base) np. cement fosforowy.Wymagania stawiane materiałom podkładowymIdealny materiał podkładowy powinien wykazywać następujące własności:łatwość pracy – zarabiania i wprowadzania do ubytku (dobre charakterystykireologiczne - płynięcia i czasu rozrabiania);szybkość wiązania;obojętność biologiczną dla miazgi zębów i innych tkanek (brak toksycznego idrażniącego działania);dostateczną wytrzymałość mechaniczną – by zabezpieczyć miazgę zęba przed urazemmechanicznym związanym z odkształceniem sprężystym wypełnienia poddanegodziałania sił gryzowych;zdolność do ochrony miazgi przed drażniącym wpływem materiałów odtwórczych:- termicznym - cement używany jest w przypadku stosowania dużychmetalowych wypełnień (np. amalgamatów) jako izolator termiczny;chemicznym - cement powinien zapobiegać przenikaniu szkodliwychsubstancji z innych materiałów do miazgi;- elektrycznym - stosowane są pod wypełnieniami metalowymi w celuograniczenia drażnienia miazgi prądami galwanicznymi;odpowiednie właściwości chemiczne – brak negatywnego wpływu na właściwościmateriałów wypełniających;łączyć materiał wypełniający ze szkliwem i zębiną (adhezja);brak rozpuszczalności w kwasach i w płynach ustrojowych;silną adhezję do twardych tkanek zęba;rozszerzalność termiczną zbliżoną do rozszerzalności termicznej szkliwa i zębiny;właściwości przeciwbakteryjne.-Żaden ze współczesnych materiałów stosowanych do ochrony miazgi zębów nie łączy wsobie wszystkich cech idealnego materiału podkładowego, zaś poszczególne materiały różniąsię znacznie własnościami fizyko-chemicznymi i biologicznymi. Różne sytuacje klinicznewymagają z kolei użycia materiałów często o bardzo różnych własnościach, jak równieżłączenia funkcji poszczególnych materiałów podkładowych, w formie zakładania podwójnychpodkładów. Zatem dla osiągnięcia jak najlepszych efektów terapeutycznych, konieczna jestznajomość własności wszystkich dostępnych i stosowanych materiałów podkładowych.Poniżej omówiona zostanie charakterystyka stosowanych materiałów podkładowych.CEMENTY OPARTE NA REAKCJI KWAS-ZASADA.Główne składniki: proszek i płyn. Proszki to substancje amfoteryczne lub zasadowe(akceptory protonów), płyn (donor protonów) stanowi kwas. Podczas mieszania obuskładników tworzy się lepka pasta, która w miarę upływu czasu twardnieje, tworząc twardeciało stałe. Reakcja wiązania cementów oparta jest na reakcji pomiędzy kwasami i zasadami,a jej produktem jest sól w formie żelu.Po stwardnieniu cementy charakteryzują się budową heterogeniczną – tylko część proszkureaguje z płynem i ostatecznie cement składa się z rdzenia (częściowo rozpuszczonych ziarenproszku), który nie uległ reakcji z kwasem, otoczonego przez matrycę produktu reakcji, np.sól żelową.Cementy ze względu na rodzaj proszku można podzielić na:cementy na bazie tlenku cynku - mogą reagować z szerokim spektrum płynów- kwas fosforowy (c. fosforowy)- kwas poliakrylowy (c. polikarboksylowy)- eugenol (c. tlenkowo-cynkowo-eugenolowy)cementy na bazie szkła glinokrzemianowego- kwas poliakrylowy (c. szklano-jonomerowy)- kwas fosforowy (c. krzemowy)Ryc. 1. Pięć głównych rodzajów cementów opartych na reakcji kwas-zasalaI. Cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe, fosforowe)Cement fosforanowy był jednym z pierwszych materiałów podkładowych stosowanych wstomatologii.Skład:Proszek:wyprażony (w temperaturze powyżej 1000oC) tlenek cynku 75-98%, tlenek magnezu 7-15%, tlenek wapnia, tlenek glinu, w niewielkich ilościach kwas krzemowy, barwniki (tlenkiżelaza lub manganu), składniki zwiększające działanie bakteriobójcze (sole srebra i miedzi), możerównież zawierać fluorki, dwutlenek krzemu i trójtlenek bizmutu.Płyn:50-70% roztwór wodny mieszaniny kwasów fosforowych (głównie ortofosforowego orazkwasów meta- i pirofosforowego), często z domieszkami soli – fosforanów glinu i cynku,utworzonych przez rozpuszczenie tlenków cynku lub glinu w płynie.Proszek cementu fosforowego jest wytwarzany poprzez wyprażanie wymienionych wyżejskładników w temperaturze powyżej 1000°C – powstaje granulat, który następnie jest roz-drabniany do postaci drobnoziarnistego proszku.Reakcja wiązaniacementu fosforanowego rozpoczyna się, po zmieszaniu proszkucementu z płynem. Powierzchnie zasadowych cząstek tlenku cynku i tlenku magnezu (o ilejest obecny) reagują z kwasem fosforowym, tworząc nierozpuszczalną osnowę (sieć)fosforanu cynku i fosforanu magnezu, która otacza niecałkowicie rozpuszczone cząsteczkitlenku cynku i tlenku magnezu. Materiał po związaniu jest więc heterogeniczny.Twardnieniu cementu towarzyszy:wydzielanie ciepła (reakcja wiązania jest egzotermiczna)skurcz materiału 0,05 – 2,0%.W stomatologii stosowane są cementy wolno- i szybkowiążące. Szereg czynników wpływanaszybkość reakcji wiązania (twardnienia)cementu. Między innymi sposób wytwarzaniaproszku: im wyższa temperatura spiekania składników proszku, tym mniejsza jest jegoreaktywność, wielkość ziaren proszku (bardziej drobnoziarnisty proszek, w porównaniu zgruboziarnistym, wiąże szybciej, ponieważ większa powierzchnia cząstek Zn0 ma kontakt zcieczą). Rodzaj płynu: obniżenie pH płynu przyspiesza proces twardnienia, dodatek solicynku także skraca czas wiązania cementu, zaś dodatek substancji buforujących (wodorotlen-ki, jony glinu) wydłuża czas wiązania. Sposób zarabiania cementu - dodawanie proszku dopłynu małymi porcjami wydłuża, a zbyt szybkie dodanie proszku do płynu skraca czaswiązania – czas pracy cementem. Przyspieszyć twardnienie może także dodanie zbyt dużejilości proszku w stosunku do płynu (duży stosunek proszek/płyn), obecność wilgoci,podwyższona temperatura otoczenia – cement wiąże szybciej w temperaturze jamy ustnej niżw temp. pokojowej.Buteleczki z proszkiem i płynem należy natychmiast po pobraniu potrzebnych porcjiszczelnie zamykać. Pod wpływem powietrza płyn traci swoje właściwości (odparowaniewody i spadek pH płynu), podobnie jak proszek pod wpływem wilgoci (jest higroskopijny,chłonie wodą z powietrza). Płyn, który przestaje być klarowną cieczą, nie powinien byćużywany.Własności cementu fosforowego:dobra wytrzymałość mechaniczna (na ściskanie – wyższa od wytrzymałości cementutlenkowo-cynkowo-eugenolowego i niższa od cementu krzemowo-fosforanowego);kruchość (niewielka wytrzymałość na rozciąganie). Użycie zbyt dużej ilości płynu dozarobienia cementu, niewłaściwy sposób mieszania oraz przedwczesna ekspozycja nadziałanie płynów jamy ustnej obniżają wytrzymałość na ściskanie i zmniejszająelastyczność (zwiększa się kruchość);szybki czas wiązania cementu (cement twardnieje w ciągu 5-10 minut, a w ciągupierwszej godziny uzyskuje dwie trzecie ostatecznej wytrzymałości);względna przylepność (dość znaczna w czasie zarabiania). Nie łączy się chemicznie zzębiną i szkliwem. Stosowany jako materiał podkładowy (zarobiony do konsystencjiplastycznej), utrzymuje się przede wszystkim dzięki retencji mechanicznej. Pozarobieniu do konsystencji gęstej śmietany (materiał łączący) wykazuje stosunkowoniewielką adhezję do twardych tkanek zębów. Retencja materiału, nawet półpłynnego,ma jednak charakter głównie mechaniczny (mikrozazębianie materiału i nierównościpowierzchni szkliwa i zębiny). Stosowany jako materiał łączący wykazuje 13% siłyadhezji i 87% siły blokującej – retencji);brak szczelności brzeżnej pomiędzy cementem fosforowym a zębiną (zaleca siępokrycia powierzchni zębiny lakierem podkładowym);zmiana objętości podczas wiązania (cementy wykazują bardzo zróżnicowany stopieńkurczliwości zawierający się w przedziale od 0,05 do 2,0%). Może to powodować wrezultacie pogorszenie szczelności brzeżnej oraz mikroprzeciek;minimalna grubość warstwy większości materiałów wynosi 15-40 μm, zależy ona m.in. od rozmiarów cząstek proszku i stopnia ich zmian w procesie wiązania (grubośćwarstwy jest istotna przy stosowaniu cementu jako materiału łączącego – wg. zaleceńADA powinna być mniejsza niż 25 μm, drobnoziarniste cementy fosforanowe nieustępują w tym względzie innym cementom łączącym);dobra izolacja termiczna;dobra izolacja elektryczna (efektywnie redukują drażnienie prądami galwanicznymi);stosunkowo niewielka szkodliwość dla tkanek otaczających;cement nie związany zachowuje się jak ciecz nieniutonowska i ma lepkość do 120 N ~s ~ m =. Krzywa lepkość-czas nie wykazuje plateau, odpowiadającego czasowirozrabiania;wysoka kwasowość cementu w trakcie wiązania (pH świeżo rozrobionego cementuwaha się l,6 - 3,6). W miarę twardnienia pH rośnie, a powierzchnia staje się prawieobojętna (pH ok. 7,0) po ok. 48 godz. (wolne kwasy fosforowe utrzymują się wmateriale nawet przez 48 godzin). Im rzadsza konsystencja rozrabianego cementu, tymniższe jest jego pH i dłuższy okres, w którym osiąga on odczyn obojętny. ObniżeniepH sprawia, że materiał może mieć szkodliwy wpływ na miazgę, zwłaszcza gdyznajduje się ona już w nie najlepszym stanie klinicznym. Zatem nie poleca się go dostosowania jako samodzielnego podkładu w głębokich ubytkach (szkodliwe działaniemożna ograniczyć poprzez zabezpieczenie dna ubytku: cementem tlenkowo-cynkowym z eugenolem, podkładem z wodorotlenku wapnia, lakierem izolacyjnym(cavity varnish)), zaś podczas osadzania prac protetycznych, zwłaszcza na zębach zżywą miazgą, zaleca się zabezpieczenie powierzchni zęba lakierami izolacyjnym(cavity varnish), przed osadzeniem wkładów, koron czy mostów;Porowatość;stosunkowo niewielka odporność na działanie czynników chemicznych (uleganieprocesowi rozpuszczenia w płynach ustrojowych, duża wrażliwość na wilgoć),Rozpuszczalność cementu zależy od stosunku proszku do płynu. Im niższy tenstosunek (rzadszy cement), tym materiał jest łatwiej rozpuszczalny. W destylowanejwodzie rozpuszczalność cementu jest mała, ale rośnie w miarę spadku pH.Rozpuszczalność w wodzie (maks. utrata wagi 0,2% po 24 godz.) mieści się wzakresie klinicznie dopuszczalnych norm;nieodpowiednia barwa;brak przezierności.Tab.1. Wpływ zmiany różnych czynników na wybrane właściwości cementu cynkowo-fosforanowegoCzynnikZmniejszenieproporcjiproszek-płynZwiększony stopieńWzrost temperaturyMieszaniaZanieczyszczenie wodąWytrzymałośćna ściskaniemniejszaGrubośćwarstwymniejszaWstępnarozpuszczalnośćwiększaKwasowośćwiększaCzasWiązaniaWydłużonymniejszamniejszamniejszawiększawiększawiększawiększawiększawiększawiększawiększawiększaKrótszyKrótszyKrótszyZalety cementów fosforanowych:łatwość zarabiania i łatwość pracy, względnaprzylepność, dobra wytrzymałość na ściskanie, szybki czas wiązania cementu, mała grubośćwarstwy przy użyciu cementu jako materiału łączącego, złe przewodnictwo cieplne,stosunkowo niewielka szkodliwość dla tkanek otaczających.Wady cementów fosforanowych: wysoka kwasowość cementu w trakcie wiązania,kruchość, porowatość, stosunkowo niewielka odporność na działanie czynnikówchemicznych, duża wrażliwość na wilgoć), brak szczelności brzeżnej, nieodpowiednia barwa.Przeznaczenie.Przez wiele lat cement fosforanowy stosowany był jako podkład podwypełnienia stałe i materiał do wypełnień kanałów korzeniowych, w leczeniuendodontycznym, zwłaszcza w zębach przeznaczonych do resekcji wierzchołka korzenia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mement.xlx.pl