Makroekonomia

Makroekonomia,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1.
Makroekonomia zajmuje się badaniem gospodarki, jako całości. Bada zjawiska i procesy zachodzące w
skali całej gospodarki. Posługuje się wielkościami agregatowymi (globalna konsumpcja, globalny
popyt). Zajmuje się kształtowaniem wielkości makroekonomicznych (zatrudnienie, konsumpcja,
inwestycji, import, eksport itp.).Współczesna makroekonomia porusza głównie problemy związane z:
a.
Zatrudnieniem i bezrobociem – przyczynami oraz sposobami zmniejszenia bezrobocia
b.
Cyklicznością rozwoju gospodarki
c.
InflacjÄ…, politykÄ… antyinflacyjnÄ…
d.
PowiÄ…zaniami gospodarki z zagranicÄ…
e.
Rolą polityki gospodarczej państwa w procesach gospodarczych
f.
PolitykÄ… fiskalnÄ… i monetarnÄ…
2.
Najważniejszymi podmiotami w skali makro są:
a.
Gospodarstwa domowe
b.
Przedsiębiorstwa
c.
Państwo
d.
Sektor bankowy (bank centralny i banki komercyjne)
e.
Inne podmioty taki jak: giełdy, kasy pożyczkowe, instytucje doradcze
3.
Podstawowe cele makroekonomii
a.
Wg Begga
i.
Wzrost gospodarczy
ii.
Pełne zatrudnienie
iii.
Walka z bezrobociem, niski jego poziom
iv.
Walka z inflacjÄ…, stabilizacja poziomu cen przy swobodnej grze rynkowej
b.
Wg Samuelsona
i.
Te same cele, co u Begga i dodatkowo
ii.
Bilanse zagraniczne – równowaga w imporcie i eksporcie
c.
Wg Kołodka – pięciokąt celów makroekonomicznych
i.
Wzrost produkcji PKB
ii.
CPI – stopa inflacji w zakresie dóbr konsumpcyjnych – niski poziom inflacji
iii.
Niskie bezrobocie
iv.
Dążenie do równowagi budżetowej, walka z deficytem budżetowym (relacja budżetu do
PKB)
v.
Dążenie do równowagi w handlu zagranicznym (relacja bilansu płatniczego danego kraju
do zagranicy i odwrotnie)
Na liniach przerywanych nanosi się rezultaty tego, co udało się osiągnąć. Poprzez nanoszenie danych
zmienia się kształt tego wielokąta. Im bardziej pokrywa się z wzorem tym lepiej.
4.
Makroekonomia obejmuje decyzje wyboru między alternatywnymi, podstawowymi celami np. wysoka
stopa konsumpcji albo wzrostu, walka z inflacją albo bezrobociem. Są to tak zwane ‘magiczne kwadraty
celów’ – nie da się ich wszystkich zrealizować w sposób idealny.
5.
Funkcji makroekonomii:
a.
Poznawcza – próbuje wyjaśnić i przewidzieć występowanie i przebieg zjawisk i procesów
gospodarczych
b.
Aplikacyjna – usiłuje określić skuteczne sposoby oddziaływania rządu na przebieg procesów
gospodarczych
6.
Za pomocą narzędzi makroekonomicznych wpływamy na realizację celów polityki makroekonomicznej.
Te narzędzia polityki to pewna zmienna ekonomiczna będąca pod kontrolą rządu. Zmieniając narzędzie
polityki oddziałujemy na więcej lub celów ekonomicznych. Wg Samuelsona takimi narzędziami są:
1
a.
Polityka fiskalna realizowana przez rząd za pośrednictwem budżetu państwa, który ujmuje
dochody (z podatków, ceł pomocy zagranicznej, akcyzy, opłat skarbowych itd.) i wydatki
państwa
b.
Polityka monetarna realizowana przez autonomiczny bank centralny, poprzez kontrolę podaży i
ceny pieniÄ…dza
c.
Polityka dochodowa obejmuje od swobodnego kształtowania się relacji płac, cen do środków
kontroli
d.
Polityka handlu zagranicznego – polega na ingerencji państwa w kursy walut, cła, subsydia,
ograniczenia ilościowe
7.
Model makroekonomiczny stara się uchwycić podstawowe związki i zależności występujące w
gospodarce. Jest bardziej sformalizowanym przedstawieniem gospodarki, upraszcza rzeczywistość,
pomija nieistotne szczegóły, upraszcza niektóre aspekty rzeczywistości. W modelach tych istotną rolę
odgrywają zmienne określane, jako agregaty.
8.
Agregat powstał dzięki połączeniu określonych wielkości mikroekonomicznych. Jest wielkości
odnoszącą się do gospodarki, obrazuje ją. Zabieg łączenia wielkości mikroekonomicznych w celu
uzyskania makrowielkości gospodarczych to agregacja.
Między zmiennymi występują zależności o charakterze:
a.
Funkcjonalnym – gdy jedna zmienna określa inną, zmiana jednej powoduje zmianę innej
b.
Definicyjnym – gdy jedna zmienna jest określana w kategoriach innych zmiennych np. globalny
dochód obejmuje cześć wydatkowaną na konsumpcję i część oszczędzaną
9.
Postać agregatów:
a.
Zasób – przedstawia pewne wielkości ekonomiczne w danym okresie
b.
Strumień – określa tempo, w jakim zmieniają się określone dane, stąd też odnosi się do
określonego czasu. Zasobem jest np. bogactwo konsumenta, pieniądz, oszczędności, liczba
bezrobotnych. Natomiast strumieniem – dochody i wydatki konsumenta, liczba osób tracących
pracę w danym okresie, oszczędzanie.
Czym jest cena? Zasobem czy strumieniem?
Cena nie wymaga wymiaru czasowego, czyli nie jest strumieniem. Nie
Ratio jest to szczególny agregat – stosunek dwóch strumieni – przy pomocy dwóch miar
statystycznych wyliczamy dynamikę dwóch strumieni (strumienia wydatków i strumienia dochodów
na rynku)
10.
Przy dokonywaniu agregacji należy pamiętać, aby:
a.
Agregować wielkości jednorodne
b.
Wielkości muszą dotyczyć tego samego okresu
c.
Wymaga przyjęcia odpowiednich jednostek miar np. w wielkościach naturalnych (bezrobocie,
zatrudnienie-można obliczyć w osobach) lub jednostkach pieniężnych – pojawia się kwestia
wyodrębnienia nominalnej i realnej wartości agregatu.
Proces sprowadzania wartości nominalnych i realnych to defilowanie (urealnianie) przy pomocy
indeksu zwanego deflatorem.
11.
Deflator jest to wskaźnik ekonomiczny wyrażający procentowy stosunek dochodu narodowego w ujęciu
nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe). Deflator może być
traktowany jako wskaźnik inflacji, rozumianej jako procentowa zmiana cen wszystkich dóbr
wchodzących w skład PKB pomiędzy rokiem bazowym a rokiem bieżącym.
12.
Schemat ruchu okrężnego w gospodarce (ksero)
2
13.
Dochód narodowy – w gospodarce centralnie planowanej stosowane metodę MPS (material product
system), gdzie za dziedziny tworzące dochód narodowy uważano tylko sferę produkcji materialnej
(górnictwo, hutnictwo, budownictwo, przemysł itp.).]
Obecnie obowiązuje system rachunkowości narostowej SNA, gdzie za dziedziny tworzące dochód
narodowy uważane są zarówno sfera produkcyjna jak i nieprodukcyjna. Zgodnie z tym systemem, każda
działalność przynosząca dochód uznawana jest za działalność gospodarczą tworzącą dochód narodowy.
Według tego systemu na wartość dochodu narodowego składa się nowo wytworzona, zarówno wartość
dóbr i usług materialnych jak i świadczonych usług niematerialnych.
14.
Produkt krajowy brutto jest syntetyczną miarą wyrażającą wartość wszystkich wyprodukowanych dóbr i
usług w danym kraju, w ciągu roku. Jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze
zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. Wyróżnia się
trzy sposoby obliczania dochodu narodowego, które powinny dać ten sam wynik:
a.
Metoda sumowania wartości dóbr i usług (metoda sumowania produkcji) – sumuje się wartość
dóbr i usług wytworzonych w danym roku i w danym kraju. Zajmuje się tym GUS, wojewódzkie
urzędy statystyczne. Przy tej metodzie istnieje jednak problem, jak uniknąć wielokrotnego
sumowania tej samej wielkości. Przy obliczaniu PKB należy pamiętać, by liczyć
wyprodukowane usługi i produkty tylko raz. W celu uniknięcia wielokrotnego liczenia tych
samych elementów wprowadzono sumowanie wartości tzw. dóbr finalnych oraz sumowanie tzw.
wartości dodanej.
i.
Dobra finalne są to produkty i usługi nabywane przez ostatecznego użytkownika. Mogą
one być konsumpcyjne – nabywane przez gospodarstwa domowe, bądź też inwestycyjne
– niezużywające się w całości w jednym cyklu produkcyjnym.
ii.
Dobra pośrednie to dobra pośrednio przetworzone, stanowiące nakład w kolejnym
procesie produkcji. Zużywane są w całości.
iii.
Wartość dodana to wartość dóbr wytworzonych w danym przedsiębiorstwie
pomniejszona o sumę kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy
wytworzeniu tych dóbr; inaczej wartość dodana to przyrost wartości dóbr będących
rezultatem danego procesu produkcyjnego.
b.
Metoda sumowania dochodów czynników produkcji polega na sumowaniu wszystkich
dochodów czynników produkcji. Przy obliczaniu PKB należy pamiętać, aby uwzględniać tylko
te dochody, które powstają w związku z wytworzeniem produktów i usług. Nie możemy więc
uwzględnić kieszonkowego czy płatności transferowych takich, jak stypendia, zasiłki w
rachunku PKB.
c.
Metoda sumowania wydatków – sumuje się wydatki na dobra finalne wytworzone przez
przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki te obejmują:
i.
Wydatki na dobra konsumpcyjne wytworzone w kraju
ii.
Wydatki na krajowe dobra inwestycyjne
iii.
Wydatki rządowe na wytworzone w kraju produkty finalne, usługi, z wyłączeniem
płatności transferowych
iv.
Wydatki z zagranicy na krajowe dobra eksportowane
Bierzemy pod uwagÄ™ tylko wydatki na dobra krajowe.
15.
Podatki są to przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne świadczenia pobierane przez państwo na mocy
ustawy, w celu pokrycia wydatków rządowych. Wyróżniamy podatki:
a.
Pośrednie – zawarte w cenie towarów, przenoszone są na ostatecznego nabywcę
b.
Bezpośrednie – to podatek dochodowy PIT i CIT; nie mogą być przenoszone na inne podmioty
3
16.
Subsydia – otrzymywane przez przedsiębiorstwa z budżetu państwa. Oznaczają zwiększenie
przychodów i w konsekwencji także wzrost wydatków na czynniki produkcyjne. Muszą być wliczane
przy obliczaniu PKB.
17.
W sytuacji uwzględniania podatków pośrednich i subsydiów wyróżniamy dwie kategorie:
a.
PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji w cenach krajowych, w kategorii cen płaconych
przez finalnych nabywców, a więc włączając podatki pośrednie
b.
PKB w cenach czynników produkcji jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków
pośrednich, ale z uwzględnieniem subsydiów.
PKB w cenach rynkowych jest wyższe od PKB w cenach czynników produkcji.
18.
Produkt Narodowy Brutto jest miarą łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju,
niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcyjne.
PNB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce danego kraju w ciągu roku:
PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą
Dochody netto z własności za granicą to nadwyżka napływu dochodów z tytułu świadczenia usług
czynników produkcji za granicą nad odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez
cudzoziemców usług czynników produkcji w kraju.
19.
Zarówno PNB jak i PKB nie bierze pod uwagę zużycia w procesie produkcji maszyn, urządzeń, czyli
wyposażenia kapitałowego. Odzwierciedleniem procesu zużywania tego kapitału jest amortyzacja.
20.
Produkt Narodowy Netto powstaje, gdy od PNB w cenach czynników produkcji odejmiemy
amortyzacjÄ™.
21.
Produkt narodowy nominalny jest liczony w cenach, które istniały w okresie wytwarzania dochodu
narodowego PNB. Jest on przydatny do oceny bieżącej sytuacji.
22.
Produkt narodowy realny pomniejszony o skutki inflacji i wyraża PNB w cenach stałych pochodzących
z roku podstawowego. Stosowany jest do przekazywania trendów.
23.
Rozporządzalne dochody osobiste otrzymamy, jeżeli od dochodów osobistych odejmiemy podatki
bezpośrednie (dochodowe) oraz składki ubezpieczeń płacone przez gospodarstwa domowe.
24.
Znając PNB możemy obliczyć tempo wzrostu gospodarczego, które mierzy się przy pomocy przyrostu
produkcji. Porównujemy przyrost z roku t+1 (np. 2009) do roku t (2008). Jeżeli wartość produkcji
rośnie, oznacza to, że mamy wzrost gospodarczy.
25.
Miary dobrobytu
a.
PKB per capita jest to dochód narodowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca w kraju. Jest średnią,
wprowadza ujednolicenie przy niewielkim zróżnicowaniu społecznym. Oddaje stan rzeczywisty.
Przy dużej rozpiętości bieda-bogactwo nie oddaje stanu faktycznego.
Wady PKB per capita:
i.
Nie jest w pełni poprawnym miernikiem, ponieważ uwzględnia tylko efekty działalności
oficjalnej, rejestrowanej, pomijajÄ…c:
- obszar produkcyjnej i usługowej działalności nierynkowej np. prac wykonywanych w
domu
- nie uwzględnia wypoczynku, który ma istotny wpływ dla dobrobytu
- nie uwzględnia kosztów związanych z np. zanieczyszczeniem środowiska, wzrostem
poziomu hałasu
- nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej (szara strefa)
Szara strefa – przedmiot transakcji jest legalny, nielegalne są transakcje.
b.
DEN – wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto. Koryguje PNB, odejmując od niego zjawiska
niekorzystne np. zanieczyszczenie środowiska, wydatki na obronę narodową, dojazd do pracy i
dodaje szacunkowe wielkości wyrażające równowartość czasu wolnego, produkcji
4
nierejestrowanej, infrastruktury publicznej oraz prywatnych dóbr trwałego użytku (meble,
biżuteria)
c.
HDI – wskaźnik rozwoju społecznego opracowany w 1990 roku. System ten został
wprowadzony przez ONZ dla celów porównań międzynarodowych. Mierzy on wyniki państw w
oparciu o takie aspekty jak długość życia, poziom wykształcenia oraz standard życia.
Poziom wykształcenia mierzony jest przez liczbę osób potrafiących czytać i pisać oraz
chodzących do szkoły. Standard życia mierzony jest przez wskaźnik PKB per capita.
W 2005 roku obejmował on 177 państw. Polska na 37 miejscu. Pomimo popularności uważa się
go za mniej wiarygodny niż wskaźnik ubóstwa ludzkiego.
26.
Podział dochodu narodowego
a.
Pierwotny – ma miejsce w sferze powstania i przetwarzania wszelkich dóbr oraz szeroko
rozumianych usług. Polega na podziale dochodu na zyski i płace.
b.
Wtórny – obejmuje wszystkie procesy i mechanizmy oddziałujące na drodze od wytworzenia
dochodu narodowego do jego ostatecznego użytkowania. Jest to redystrybucja dochodu
narodowego poprzez budżet państwa, budżety samorządowe, lokalne oraz poprzez rynek
c.
Ostateczny – jest to podział z punktu widzenia jego przeznaczenia na fundusz konsumpcji i
fundusz akumulacji. Oba tworzÄ… popyt krajowy.
27.
Determinanty dochodu narodowego
a.
Produkcja potencjalna, którą w danym kraju można by wytworzyć w gospodarce, gdyby
racjonalnie wykorzystywać wszystkie czynniki produkcji. Rozmiary tej produkcji zależą od
wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce oraz od efektywności ich
wykorzystania.
b.
Produkcja faktyczna jest to produkcja rzeczywiście wytworzona w danej gospodarce. W
gospodarce rynkowej, gdzie produkty wytwarzają przedsiębiorstwa nastawione na zysk, jej
poziom wyznaczony jest przez możliwości opłacalnej sprzedaży. Często produkcja faktyczna
odchyla się w dół od produkcji potencjalnej jeżeli popyt na towary jest niższy. Wówczas to
czynniki produkcji są częściowo niewykorzystane i tworzy się luka.
28.
Agregatowy popyt to łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach.
Wielkość tego agregatowego popytu zależy od ogólnego poziomu cen towarów i od wielkości
dochodów ludności. Jako wskaźnik tych dochodów można przyjąć dochód narodowy na jednego
mieszkańca w kraju. Agregatowy popyt jest więc funkcją ogólnego poziomu cen i rosnącą funkcją
dochodów ludności.
29.
Agregatowa podaż jest to łączna ilość towarów, dóbr jaką producenci decydują się wytworzyć w danych
warunkach i dostarczyć na rynek. Wielkość tej podaży (As) zależy zarówno od zasobów czynników
produkcji i efektywności ich wykorzystania. Zależy od ogólnego poziomu cen towarów oraz kosztów
produkcji ponoszonych przy wytworzeniu towarów. Przy danych zasobach czynników produkcji
wielkość agregatowa podaży zależy przede wszystkim od poziomu cen i kosztów produkcji. Krzywa As
jest rosnącą funkcją ogólnego poziomu cen i malejącą funkcją kosztów produkcji. Krzywa agregatowej
podaży może przyjmować trzy różne kształty.
30.
Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC) jest to część każdej dodatkowej jednostki dochodu
rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na konsumpcję.
31.
Oszczędność jest to nieskonsumowana część dochodu.
32.
Funkcja oszczędności – określa pożądany poziom oszczędności przy różnej wielkości dochodu.
33.
Mnożnik inwestycyjny informuje, jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany
autonomicznych wydatków inwestycyjnych. Wysokość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do
konsumpcji.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mement.xlx.pl