Machiavelli Niccolo - Książę i Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Tytusa Liwiusza, ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Niccolo Machiavelli
Niccolò di Bernardo dei Machiavelli (ur. 3 maja 1469 r. we
Florencji, zm. 21 czerwca 1527 r. tamże) – prawnik, filozof,
pisarz społeczny i polityczny, historyk i dyplomata florencki,
jedna z postaci włoskiego odrodzenia. Napisał traktat o
sprawowaniu władzy pt. Książę, który sprawił, że od jego
nazwiska powstał termin makiawelizm. Idealnym ustrojem
była dla niego republika. W 1559 jego pisma znalazły się na
kościelnym indeksie ksiąg zakazanych.
W okresie życia Machiavellego Włochy były zbiorem małych
miast-państw, których władcy nieustannie walczyli ze sobą o
utrzymanie wpływów. Na porządku dziennym były zarówno
oblężenia, jak i otrucia. Jednocześnie Włochy wiodły prym w
kulturze. Tak w polityce, jak i w kulturze, ważną rolę
odgrywała Florencja, z którą Machiavelli związany był przez
całe życie.
Tam właśnie urodził się w 1469 roku w sprzyjającej gwelfom
zubożałej rodzinie szlacheckiej prawnika Bernarda di Niccolò
Machiavelli i jego żony Bartolomei di Stefano Nelli. Po
zakończeniu edukacji, w 1494 roku rozpoczął karierę
polityczną w II kancelarii Republiki Florenckiej. Był to okres
republikańskiej rewolucji słynnego kaznodziei Girolamo
Savonaroli. Choć Savonarola został spalony na stosie w 1498
roku, republika trwać miała jeszcze do 1512 roku.
W tym czasie Machiavelli zajmował się sprawami wojny i
administracji. Wkrótce stanął na czele kancelarii i będąc
bliskim współpracownikiem Piera Soderiniego, miał duży
wpływ na politykę miasta. Odbył liczne misje dyplomatyczne,
m.in. na dwory Ludwika XII, Maksymiliana I i Juliusza II.
Poznał też Cezara Borgię, syna papieża Aleksandra VI.
W 1512 roku po upadku republiki i odzyskaniu władzy przez
ród Medyceuszy popadł w niełaskę. Został oskarżony o
spisek, uwięziony i torturowany. Po wyjściu z więzienia
musiał wyjechać z miasta. Osiedlił się w posiadłości wiejskiej
w San Casciano i skoncentrował się na pisaniu traktatów
politycznych, które w większości wydano pośmiertnie.
W 1520 roku powrócił częściowo do łask dworu, dostając od
uniwersytetu florenckiego, kierowanego wówczas przez
kardynała Giulia de' Medici, zlecenie napisania historii miasta.
Zmarł we Florencji w 1527 roku i został pochowany we
Florencji w kościele Santa Croce.
Choć przez całe życie koncentrował się na robieniu kariery
politycznej, nie zdołał zaspokoić swoich ambicji i ostatecznie
musiał uznać swoją porażkę. To paradoks zważywszy na fakt,
że Książę, który przyniósł mu nieśmiertelną sławę, jest
poradnikiem sprawowania władzy. Ale stało się tak być może
dlatego, że w życiu Machiavelli nie stosował się do opisanej
przez siebie zasady, iż w działaniu cel uświęca środki, a jego
osobiste
sympatie
polityczne
były
bezsprzecznie
republikańskie.
Amoralizm
Prawdziwy Machiavelli różni się od Machiavellego obecnego
w zbiorowej świadomości, autora przede wszystkim Księcia
(1513). Z tym dziełem nierozłącznie i jednoznacznie kojarzy
się Machiavelli. Choć przez to ocena jego postaci jest raczej
negatywna,
to
na
przykład
Stendhal
powiedział
o
Machiavellim, że "pozwolił nam poznać człowieka".
Jako autor Księcia i słynnej maksymy, że cel uświęca środki,
Machiavelli jest czasami zaliczany do tradycji amoralistycznej
(por. Protagoras, Kallikles, Stirner, Nietzsche). Z drugiej
strony wielu badaczy podkreśla, że dosłowna interpretacja tej
maksymy wskazuje na brak głębszego zrozumienia traktatu.
Podkreślają oni, że w wielu miejscach Machiavelli wyraźnie
stwierdza, że stosowanie tej zasady jest ograniczone:
"okrucieństwo i terror należy stosować ale rozsądnie i tylko w
miarę potrzeby".
Machiavelli jest bardzo sceptyczny jeżeli chodzi o naturę
człowieka. Jego zdaniem ludźmi kierują niskie pobudki i
egoizm. Nawet jeśli ktoś chciałby postępować moralnie,
będzie mu bardzo trudno obronić się przed powszechną
niegodziwością. "Racja nic nie znaczy, gdy nie jest poparta
siłą", pisał, a gdzie indziej: "w polityce bezbronni prorocy nie
zwyciężają". Takie słowa są zrozumiałe u kogoś, kto był
świadkiem spalenia Savonaroli.
Nowatorstwo podejścia[edytuj]
Amoralizm, cynizm i wyrachowanie, które przypisuje się
postawie makiawelicznej, u samego Machiavellego wynika ze
specyficznego
podejścia
do
zagadnień
związanych
z
problematyką państwa.
Machiavelli, rozumiejąc państwo jako twór złożony z władcy i
podporządkowanych mu jednostek, mało interesował się
społeczeństwem, bardziej warunkami działania w danym
ustroju politycznym, do czego przydatna jest według niego
wiedza psychologiczna.
Jego absolutne nowatorstwo polegało na tym, że traktował
państwo jako twór całkowicie ludzki, bez pierwiastka
boskiego. Jego poprzednikiem w tej kwestii był Marsyliusz z
Padwy, który w sporze między papiestwem a cesarstwem,
odwołując się do awerroistycznej teorii dwóch prawd: wiary i
rozumu, dowodził niezależności państwa.
Realizm polityczny
Słowo "polityka" używał w sensie trochę węższym niż rzecz
się ma w powszechnym użyciu. Polityka w jego mniemaniu
dotyczyła bezpieczeństwa zewnętrznego, pokoju
wewnętrznego, stabilności i poziomu zamożności. Ale nie
obejmowała
już
wychowania,
realizacji
ideałów
czy
moralności.
Realizm polityczny to metoda badania zjawisk życia
społecznego i politycznego. Odrzucamy model postrzegania
rzeczywistości przez pryzmat tego, jak powinna ona
wyglądać. Kluczowa staje się wiedza czerpana z
doświadczenia historycznego, jak również z obserwacji
empirycznej.
Takie rozumienie polityki wykluczało myślenie utopijne.
Machiavelli podszedł do problematyki państwa w sposób
naukowo-techniczny. Nie oceniał, lecz opisywał politykę tak,
jakby mówił o mechanizmie. Dlatego tradycja anglosaska
powszechnie uznaje go za ojca nauk politycznych. Nazywa się
go też założycielem nowożytnej filozofii polityki i odkrywcą
"nowego moralnego kontynentu"[1].
Skupiał się na odkryciu reguł skutecznego działania. Jest to
jego zdaniem możliwe, bo zdarzenia się powtarzają, a natura
ludzka jest stała. Zachowanie człowieka da się przewidzieć,
jeśli tylko rozporządzamy wiedzą, którą daje nam studiowanie
historii.
Ważnym dla zrozumienia filozofii Machiavellego pojęciem
jest cnota virtù – zbiór specyficznych sprawności
politycznych: energii, inicjatywy, zdolności do podejmowania
decyzji i szybkiego działania. To ona umożliwia nam choć
częściowo zapanować nad naszym losem, którym jednak i tak
w znacznej mierze rządzi przypadek. Virtù stoi w opozycji do
fortuny, na którą nie mamy wpływu. W ten sposób projekt
Machiavellego
przeciwstawia
się
dominującej
w
średniowieczu koncepcji boskiej opatrzności.
Armia narodowa
Poszczególne państewka włoskie przełomu XV i XVI wieku
toczyły między sobą niekończące się batalie. Pomyślność
ekonomiczna pozwalała na wynajmowanie oddziałów wojsk
zaciężnych. Zdaniem Machiavellego najbardziej pożyteczną
dla kraju jest armia złożona z własnych obywateli, kierujących
się patriotyzmem, nie zaś chęcią zysku.
Krytyka
Głównymi opozycjonistami wobec poglądów Machiavellego
byli XVII-wieczni hiszpańscy katolicy. Powodem krytyki było
uznawanie przez twórcę Księcia wartości politycznych jako
niezależnych, w niektórych przypadkach nawet nadrzędnych
nad religijnymi. Claudio Clemente w El Machiavelismo
degollado, 1637 czy Alvia de Castro w Verdadera razon de
Estado, 1616 dowodzili że przeciwne rozumowaniu
Machiavellego działanie, zgodnie z moralnością, jest
podstawą powodzenia władców w rządzeniu państwem. Pedro
Rivandeyra wysunął pogląd potępiający makiawelistów, jako
ludzi bezbożnych, heretyków, którzy nie mają szacunku dla
religii, skupiając się wyłącznie na racji stanu[2].
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • mement.xlx.pl

    • Tematy