Mankiw

Mankiw, ekonomia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->ROZDZIAŁ 15PIĘC DEBAT O POLITYCEMAKROEKONOMICZNEJ,Trudno jest, otworzywszy gazetę, nie natknąć się na wypowiedź jakiegośpolityka lub redaktora, nawołujących do zmiany polityki gospodarczej.Zdaniem jednych państwo powinno podnieść podatki, aby zmniejszyć deficytbudżetowy, zdaniem innych nie powinno się ono przejmować takim deficytem.Bank centralny powinien obniżyć stopy procentowe, aby ożywić słabnącągospodarkę, lub unikać takich działań, aby nie ryzykować przyśpieszeniainflacji. Parlament ma reformować system podatkowy, żeby ułatwić szybszywzrost gospodarczy lub zapewnić bardziej wyrównany podział dochodów. Tegorodzaju problemy ekonomiczne pozostają w centrum trwających nieustanniepolitycznych sporów.W poprzednich rozdziałach przedstawiliśmy narzędzia, którymi posługująsię ekonomiści, badając zachowanie całej gospodarki, a także wpływ różnychdziałań państwa na jej stan. Teraz, w rozdziale ostatnim, omówimy pięćnajważniejszych debat, dotyczących polityki makroekonomicznej; w każdymprzypadku przedstawimy argumenty spierających się stron. pzięki wiedzy, którąnagromadziłeś w ciągu tych zajęć, możesz teraz przedyskutować te ważnei ciągle nierozwiązane problemy. Powinna ona pomóc Ci opowiedzieć się zaktórąś ze stron sporu lub - przynajmniej - zrozumieć, dlaczego przyznaniekomuś racji jest takie trudne.15.1Czy należy stabilizować gospodarkęza pomocą polityki pieniężneji polityki budżetowej?W poprzednich rozdziałach przekonaliśmy się, że zmiany zagregowanego po­pytu i zagregowanej podaży mogą powodować krótkookresowe wahania wiel­kości produkcji i zatrudnienia. Widzieliśmy również, w jaki sposób polityka450Zakończeniepieniężna i polityka budżetowa, zmieniając zagregowany popyt, wpływają naprzebieg tych wahań. Jednak jeśli nawet politycy gospodarczysą w staniewpływać na przebieg krótkookresowych wahań poziomu aktywności gospo­darki, nie musi to oznaczać, żepowinnito robić. Nasza pierwsza debata dotyczytego, czy politycy Ci mają wykorzystywać narzędzia polityki pieniężnej i poli­tyki budżetowej, próbując łagodzić wzrosty i spadki produkcji w trakcie cyklukoniunkturalnego.Argumenty zwolennikówstabilizowania gospodarkiPowstawione samym sobie gospodarki mają tendencję do wahań cyklicznych.Na przykład, kiedy gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa stają się pesymis­tami, redukują wydatki, co zmniejsza zagregowany popyt na dobra i usługi. Tenspadek zagregowanego popytu sprawia z kolei, że maleje produkcja dóbr i usług.Przedsiębiorstwa zwalniają pracowników i stopa bezrobocia się zwiększa.Maleje realny PKB i inne mierniki poziomu dochodu. Rosnące bezrobociei malejący dochód utwierdzają ludzi w pesymizmie, który był pierwotnąprzyczyną tego ekonomicznego załamania.Taka recesja nie przysparza społeczeństwu żadnych korzyści. Jest onaczystą stratą zasobów. W innej sytuacji pracownicy, którzy stracili pracęz powodu braku zagregowanego popytu, mieliby zajęcie. Właściciele przedsię­biorstw, których fabryki w czasie recesji zaprzestały produkcji, wytwarzalibycenne dobra i usługi, sprzedając je z zyskiem.Nie ma żadnego powodu, aby społeczeństwo cierpiało z powodu na­stępujących po sobie cyklicznie faz ożywienia i załamania koniunktury. Rozwójteorii makroekonomicznej wskazał politykom gospodarczym, jak można zmniej­szyć dotkliwość wahań gospodarczych. Przeciwstawiając się naturalnym zmia­nom koniunktury, twórcy polityki pieniężnej i budżetowej są w stanie stabilizo­wać zagregowany popyt, a przez to również produkcję i zatrudnienie. Kiedyzagregowany popyt jest zbyt mały, aby zapewnić pełne zatrudnienie, politycygospodarczy powinni zwiększać wydatki państwa, a także obniżać podatkii stopy procentowe, zwiększając podaż pieniądza. Natomiast kiedy zagregowanypopyt jest zbyt duży, co grozi przyśpieszeniem inflacji, politycy powinnizmniejszać wydatki państwa oraz podnosić podatki i stopy procentowe. Takapolityka gospodarcza czyni najlepszy możliwy użytek z teorii makroekonomicz­nej i zapewnia stabilność gospodarczą, co jest korzystne dla wszystkich.Pięć debat o polityce makroekonomicznej451Argumenty przeciwnikówstabilizowania gospodarkiChociaż polityka pieniężna i polityka budżetowa teoretycznie mogą się przy­czynić do ustabilizowania gospodarki, istnieją ważne przeszkody, które utrud­niają ich praktyczne wykorzystanie.Po pierwsze, wpływ polityki pieniężnej i polityki budżetowej na gospo­darkę jest nie natychmiastowy, lecz jest znacznie opóźniony. Polityka pieniężnawpływa na wielkość zagregowanego popytu za pośrednictwem stóp procen­towych, od których poziomu zależy wielkość wydatków, a zwłaszcza inwestycjemieszkaniowe i inwestycje przedsiębiorstw. Jednak wiele gospodarstw domo­wych i przedsiębiorstw decyzje o wydatkach podejmuje z dużym wyprzedze­niem. W efekcie potrzeba wiele czasu, aby zmiany stóp procentowych wywarływpływ na wielkość zagregowanego popytu na dobra i usługi. Wyniki licznychbadań wskazują, że zmiany polityki pieniężnej nie oddziałują znacząco nazagregowany popyt przed upływem co najmniej6miesięcy od dokonania tychzmian.Również skutki polityki budżetowej ujawniają się z odroczeniem, ponieważmiędzy momentem podjęcia decyzji o uruchomieniu programu wydatkówpaństwa a jej wykonaniem może upłynąć wiele czasu.Opóźnienia te powodują, że chcący stabilizować gospodarkę politycygospodarczy są zmuszeni przewidywać warunki gospodarcze, które zapewnebędą istniały, kiedy podejmowane przez nich działania zaczną przynosić efekty.Niestety, prognozowanie zjawisk gospodarczych jest w najwyższym stopniuniedokładne, zarówno dlatego, że makroekonomia jest nierozwiniętą nauką, jaki dlatego, że szoki powodujące wahania gospodarcze z samej swojej natury sąnieprzewidywalne. Kiedy politycy gospodarczy zmieniają zatem politykę pie­niężną lub politykę budżetową, są zmuszeni opierać się na przybliżonychwyobrażeniach co do przyszłych warunków gospodarczych.Zbyt często politycy, którzy próbują stabilizować gospodarkę, osiągajądokładnie odwrotny skutek. W okresie między rozpoczęciem działania a ujaw­nieniem się jego efektów warunki gospodarcze z łatwością mogą się zmienić.W efekcie politycy gospodarczy niechcący mogą raczej zwiększyć, niż zmniej­szyć amplitudę wahań gospodarczych. Niektórzy ekonomiści twierdzą, żeprzyczyną wielu wielkich kryzysów ekonomicznych w historii, w tym WielkiegoKryzysu z lat trzydziestychXXw., były destabilizujące gospodarkę działaniapolityków gospodarczych.Jedna z pierwszych zasad, których uczy się lekarzy, brzmi: "Najważniejsze,nie szkodzić". Ludzkie ciało ma naturalne zdolności regeneracyjne. Lekarz,który nie jest pewny swojej diagnozy, często nic nie powinien robić, tylkopozostawić ciało pacjenta samemu sobie. Kiedy brakuje wiarygodnych infor­macji, jego interwencja grozi jedynie pogorszeniem sytuacji.452ZakończenieTo samo można powiedzieć o rozwiązywaniu problemów w gospodarce.Wyeliminowanie wszystkich wahań gospodarczych mogłoby być pożądane,jednak taki cel nie jest realistyczny, jeśli uzmysłowimy sobie ograniczeniawiedzy makroekonomicznej, a także nieusuwalną nieprzewidywalność rozwojuzdarzeń. Politycy gospodarczy powinni się powstrzymać od zbyt częstegosięgania po narzędzia polityki pieniężnej i budżetowej i cieszyć się, jeśli ichdziałania nie powodują niepotrzebnych szkód.Szybki sprawdzianWyjaśnij, dlaczego polityka pieniężna i polityka budżetowa działają z opóźnieniem.Dlaczego opóźnienie to ma znaczenie dla polityka gospodarczego, podejmującegodecyzję o interwencji w gospodarce?15.2Podporządkowana stałym regułomczy uznaniowa polityka pieniężna?Jak po raz pierwszy dowiedzieliśmy się w rozdziale7,wiele banków central­nych, a zwłaszcza Bank Anglii i Europejski Bank Centralny, zdecydowało sięprowadzić politykę pieniężną metodą ustalania celu inflacyjnego. W takimprzypadku decyzje o poziomie rzeczywistej stopy procentowej podejmujespecjalny komitet, w przypadku Banku Anglii jest to Komitet ds. PolitykiPieniężnej (Monetary Policy Committee), a w przypadku Europejskiego BankuCentralnego- Rada Gubernatorów (Governing Council). Te decydujące o poli­tyce pieniężnej organy regularnie zbierają się w celu dokonania oceny stanugospodarki. Na podstawie tej oceny, a także prognozy przyszłych warunkówgospodarczych, podejmują one następnie decyzję o podniesieniu, obniżeniu lubpozostawieniu na dotychczasowym poziomie krótkookresowych stóp procen­towych. Ogólnie, kiedy prognozy przewidują wzrost inflacji znacznie ponadpoziom celu inflacyjnego, stopy procentowe są podnoszone, aby zmniejszyćzagregowany popyt i spowolnić inflację (kiedy zaś przewiduje się spadek infla­cji znacznie poniżej poziomu celu inflacyjnego, stopy procentowe zostająobniżone).Jeśli cały ten system instytucjonalny działa jawnie, dowiadujemy sięuiekiedy, że członkowie komitetu decydującego o stopach procentowych niezgadzają się ze sobą i w efekcie jedni głosują za zmianą stóp procentowych,a inni - przeciwko ich zmianie. Większość ekonomistów popiera niezależnośćbanku centralnego jako twórcy polityki pieniężnej. Niemniej niektórzy krytykująsystem, w ramach którego stopy procentowe są ustalane uznaniowo przez organPięć debat o polityce makroekonomicznej453kolegialny, a ich poziom nie wynika z przestrzegania żadnych stałych reguł.Nasza druga debata o polityce makroekonomicznej dotyczy zatem tego, czybanki centralne należy pozbawić części władzy, zobowiązując je do precyzyj­nego przestrzegania reguł polityki pieniężnej.Argumenty za stałymi regułamipolityki pieniężnejSwoboda podejmowania decyzji o polityce pieniężnej wiąże się z przynajmniejtrzema problemami. Pierwszy z nich polega na tym, że nie wyklucza onaniekompetencji i nadużyć władzy. Kiedy państwo wysyła policjantów, aby przy­wrócili porządek prawny w pewnej społeczności, podlegają oni ścisłym prze­pisom, które regulują sposób ich pracy. Ponieważ policja dysponuje wielkąwładzą, zezwolenie na wykorzystywanie jej w dowolny sposób byłoby niebez­pieczne. Jednak kiedy to samo państwo daje szefom banku centralnego władzęumożliwiającą utrzymanie porządku ekonomicznego, zezwala im na niczymnieograniczoną uznaniowość.Władze banku centralnego ulegają pokusie posłużenia się narzędziamipolityki pieniężnej w celu wpłynięcia na wynik wyborów, co jest przykłademnadużycia władzy. Załóżmy, że głosowanie za partią sprawującą do tej porywładzę zależy od warunków ekonomicznych, panujących w okresie tuż przedwyborami.Sprzyjające rządzącej partii władze banku centralnego ulegająpokusie głosowania za ekspansywną polityką pieniężną, aby bezpośrednio przedwyborami pobudzić wzrost produkcji i zatrudnienia. Przecież będąca wynikiemtakiej polityki inflacja pojawi się dopiero po wyborach. Jeśli zatem władzebanku centralnego działają w sojuszu z politykami (w Wielkiej Brytanii człon­kowie Komitetu ds. Polityki Pieniężnej są nominowani przez ministra finansów),uznaniowa polityka pieniężna może powodować wahania gospodarcze, odzwier­ciedlające kalendarz wyborczy. Ekonomiści nazywają takie wahaniapolitycz­nym cyklem koniunkturalnym (political business cycle).Rzeczywiście, mimo iż zdecydowana większość ekonomistów jest zdania,że kiedy ludzie mają oczekiwania inflacyjne, nie istnieje długookresowa od­wrotna zależność między inflacją a bezrobociem, politycy gospodarczy stojąw obliczu wyboru międzyinflacją a bezrobociem,dotyczącego krótkiegookresu. Możliwość obniżenia stopy bezrobocia sprawia, że bezpośrednio przedwyborami ulegają oni zatem pokusie niedotrzymania przyrzeczeń zapewnieniastabilności cen. Owa sprzeczność między tym, co zapowiadane (tym, co politycygospodarczymówią,że będą robili), a rzeczywistymi działaniami (tym, conastępnie politycy ci naprawdęrobią)jest przyczyną niespójności czasowejpolityki gospodarczej. Ponieważ działania polityków tak często są właśnieniespójne czasowo, ludzie pozostają sceptyczni, kiedy bank centralny informujeo swoich planach zmniejszenia inflacji.W efekcie społeczeństwo zawsze [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mement.xlx.pl