Mala Nauka - Wielka Nauka - Price,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
MaĹ‚a Nauka - Wielka NaukaDerek J. de Solla PriceSpis treĹ›ciWykĹ‚ady imienia George’a B. PegramaPrzedmowa1 Prolog do nauki o nauce2 Z wizytÄ… u Galtona3 Niewidzialne fakultety i podróżujÄ…cy uczeni4 Strategia polityczna Wielkiej NaukiDodatek Siatki powiÄ…zaĹ„ publikacji naukowychKilka uwag na marginesie MaĹ‚ej Nauki - Wielkiej NaukiWykĹ‚ady imienia George’a B. PegramaNauka odgrywa tak waĹĽnÄ… rolÄ™ w dzisiejszym Ĺ›wiecie, te niezbÄ™dne jest zastanowienie siÄ™ i ocenienie wzajemnych zwiÄ…zkĂłw pomiÄ™dzy naukÄ… i innymi aspektami naszego ĹĽycia. W tym wĹ‚aĹ›nie celu Rada Powiernicza Associated Universities Inc. ustanowiĹ‚a doroczne wykĹ‚ady im. George’a B. Pegrama, w Brookhaven National Laboratory. KaĹĽdy cykl wykĹ‚adĂłw trwa dwa tygodnie, w tym czasie wykĹ‚adowca mieszka na terenie laboratorium. DziÄ™ki temu ma on wiele okazji do formalnych i nieformalnych kontaktĂłw z personelem; jest to dla niego rĂłwnieĹĽ okres wytchnienia od innych obowiÄ…zkĂłw.WykĹ‚ady te ustanowiono dla uczczenia pamiÄ™ci George’a Braxtona Pegrama (1877-1958), jednego z najbardziej wpĹ‚ywowych uczonych epoki atomowej. ByĹ‚ on profesorem fizyki, dziekanem i wiceprezydentem Columbia University. PrzyczyniĹ‚ siÄ™ do tego, ĹĽe uĹ›wiadomiono sobie znaczenie energii atomowej dla obrony kraju. W 1946 r. staĹ‚ na czele grupy uczonych, ktĂłrzy zaproponowali zorganizowanie oĹ›rodka badaĹ„ fizyki jÄ…drowej w rejonie Nowego Jorku i odegraĹ‚ gĹ‚ĂłwnÄ… rolÄ™ w powoĹ‚aniu Associated Universities Inc., oraz w zaĹ‚oĹĽeniu National Laboratory w Brookhaven. OtrzymaĹ‚ wiele nagrĂłd i odznaczeĹ„, z ktĂłrych ostatnim byĹ‚ zĹ‚oty medal im. Karla Taylora Comptona za wybitne osiÄ…gniÄ™cia w fizyce. Bystry umysĹ‚ i prawość charakteru George’a B. Pegrama pozostanÄ… na dĹ‚ugo w pamiÄ™ci tych, ktĂłrzy go znali. Cykl wykĹ‚adĂłw ku jego czci ma potwierdzić przekonanie prof. G. B. Pegrama, ĹĽe nauka moĹĽe sĹ‚uĹĽyć potrzebom i nadziejom ludzkoĹ›ci.Poprzednimi wykĹ‚adowcami byli wybitni uczeni, ktĂłrzy z rozmaitych punktĂłw widzenia badali wpĹ‚yw nauki i uczonych na spoĹ‚eczeĹ„stwo. Prof. Derek J. de Solla Price z Uniwersytetu Yale, czwarty kolejny wykĹ‚adowca, jest znanym historykiem nauki; postanowiĹ‚ on przyjrzeć siÄ™ - w pewnym sensie - odwrotnej stronie medalu. Jego wykĹ‚ady wygĹ‚oszone od 19 do 29 czerwca 1962 r. traktujÄ… o socjologii samej nauki. StosujÄ…c naukowe metody do badania szybkiego wzrostu nauki, zmiennej roli publikacji naukowych i ewolucji organizacji naukowych, dr Price daĹ‚ fascynujÄ…cÄ… analizÄ™ problemĂłw bÄ™dÄ…cych w centrum uwagi uczonych. Fakt, ĹĽe jest on z wyksztaĹ‚cenia fizykiem i historykiem predysponuje go szczegĂłlnie do wykonania zadania. Jakie sobie nakreĹ›liĹ‚.Komitet WykĹ‚adowcĂłw Pegrama w r. 1962George B. Collins, Herbert J. Kouts,lrving J. Polk, Henry Quastler, James S. Robertson,Gerhart Friedlander (PrzewodniczÄ…cy)PrzedmowaTreĹ›ciÄ… wykĹ‚adĂłw im. Pegrama majÄ… być rozwaĹĽania dotyczÄ…ce nauki i jej miejsca w ĹĽyciu spoĹ‚ecznym. PotocznÄ… formÄ… takich wykĹ‚adĂłw jest bÄ…dĹş popularyzacja wynikĂłw badaĹ„ naukowych, bÄ…dĹş teĹĽ humanistyczne dywagacje na temat wzajemnych stosunkĂłw miÄ™dzy ludĹşmi i naukÄ…. Poprzedni wykĹ‚adowcy zajmowali siÄ™ badaniami kosmicznymi lub teĹĽ penetrowali filozofiÄ™ i historiÄ™ nauk przyrodniczych. Ja sam, choć zawodowo zajmujÄ™ siÄ™ historiÄ… nauki, mam za sobÄ… wĹ‚asnÄ… prehistoriÄ™ jako fizyk i to skĹ‚oniĹ‚o mnie do potraktowania tych wykĹ‚adĂłw w pewien, być moĹĽe, niezwykĹ‚y sposĂłb.Celem moim nie jest omawianie treĹ›ci nauki ani nawet humanistyczna analiza jej powiÄ…zaĹ„. ChcÄ™ raczej naĹ›wietlić powyĹĽsze, częściej omawiane zagadnienia rozpatrujÄ…c metody naukowe, ktĂłre mogÄ… być zastosowane do analizy nauki[1]. Istotnie, dlaczego nie zastosować nauki do badania jej samej? Dlaczego nie mielibyĹ›my mierzyć i uogĂłlniać, stawiać hipotez i wyciÄ…gać wnioskĂłw?W wykĹ‚adach, wygĹ‚oszonych w tak wielkim oĹ›rodku atomowym, jak Brookhaven, zbÄ™dne byĹ‚o wyjaĹ›nienie, jak doszĹ‚o do tego, ĹĽe nauka staĹ‚a siÄ™ kluczowÄ… i bardzo kosztownÄ… częściÄ… ludzkiego dziaĹ‚ania. W miarÄ™ jak dochodziĹ‚a do obecnego stanu, obrastaĹ‚a w szerokÄ… otoczkÄ™ administracji, organizacji i polityki. PrzewaĹĽnie dziaĹ‚o siÄ™ to ad hoc, z potrzeb chwili. OsobiĹ›cie zaniepokojony jestem brakiem humanistycznej oceny powstaĹ‚ej sytuacji. W tych wykĹ‚adach staraĹ‚em siÄ™ wykazać, ĹĽe niedostatecznie dbaliĹ›my o naukowÄ… analizÄ™ wielu prawidĹ‚owoĹ›ci, ktĂłre moĹĽna wykazać, zanim zaczynamy zajmować siÄ™ na sposĂłb humanistyczny nieprawidĹ‚owoĹ›ciami, powstaĹ‚ymi dlatego, ĹĽe ludzie sÄ… ludĹşmi, a nie maszynami.BÄ™dÄ™ siÄ™ staraĹ‚ potraktować statystycznie, w sposĂłb niezbyt zresztÄ… zmatematyzowany, ogĂłlne problemy formy i rozmiarĂłw nauki oraz podstawowe zasady rzÄ…dzÄ…ce wzrostem i zachowaniem nauki jako caĹ‚oĹ›ci. Znaczy to, ĹĽe nie bÄ™dÄ™ omawiaĹ‚ ĹĽadnych szczegółowych odkryć, ich zastosowaĹ„ i powiÄ…zaĹ„. Nie bÄ™dÄ™ nawet mĂłwiĹ‚ o poszczegĂłlnych uczonych. Natomiast traktujÄ…c naukÄ™ jako obiekt mierzalny, bÄ™dÄ™ siÄ™ staraĹ‚ dać analizÄ™ wzrostu kadr, publikacji, talentĂłw i kosztĂłw zwiÄ…zanych z naukÄ…, w skali narodowej i miÄ™dzynarodowej. Mam nadziejÄ™, ĹĽe przeprowadzone obliczenia pozwolÄ… zanalizować to, co jest zasadniczo nowe we współczesnej epoce Wielkiej Nauki i co różni jÄ… od poprzedniego stanu MaĹ‚ej Nauki.PosĹ‚uĹĽÄ™ siÄ™ metodÄ… podobnÄ… do tej, ktĂłrÄ… stosuje siÄ™ w termodynamice, gdy mĂłwi siÄ™ o zachowaniu gazu w różnych warunkach temperatury i ciĹ›nienia. Nie rozpatrujemy tam konkretnej czÄ…steczki, ktĂłra ma na imiÄ™ JaĹ›, ktĂłra przemieszcza siÄ™ z okreĹ›lonÄ… prÄ™dkoĹ›ciÄ… i zajmuje w danej chwili okreĹ›lone miejsce; rozwaĹĽamy jedynie przeciÄ™tny stan caĹ‚ego zbioru, w ktĂłrym jedne czÄ…steczki sÄ… szybsze, inne wolniejsze, a ich rozmieszczenie i kierunki ruchu sÄ… przypadkowe. Taka bezosobowa przeciÄ™tna moĹĽe bardzo wiele powiedzieć o zachowaniu gazu jako caĹ‚oĹ›ci; w ten wĹ‚aĹ›nie sposĂłb chcÄ™ dokonać analizy nauki jako caĹ‚oĹ›ci. (PamiÄ™tajmy, ĹĽe sĹ‚owo gaz pochodzi od greckiego khaos, ogĂłlnego terminu oznaczajÄ…cego wĹ‚aĹ›nie chaos.)Zgodnie z tÄ… metaforÄ… pierwszy wykĹ‚ad dotyczy objÄ™toĹ›ci nauki, drugi rozkĹ‚adu prÄ™dkoĹ›ci jej czÄ…steczek, trzeci ich wzajemnych oddziaĹ‚ywaĹ„, w czwartym zaĹ› wysnuwam wnioski o politycznych i spoĹ‚ecznych wĹ‚asnoĹ›ciach tego gazu.Derek J. de Solla PriceNew HavenListopad 1963Jaka jesteĹ› maleĹ„ka?Nie wiesz? Jak nie, to nie.O, tycia, tyciusieĹ„ka!Ale uroĹ›niesz, chcesz?KoĹ‚ysanka angielska(tĹ‚um. Jerzy S. Sito)1Prolog do nauki o naucePrzewodniczÄ…cy pewnego zjazdu, na ktĂłrym kilku wybitnych fizykĂłw miaĹ‚o osobiĹ›cie przedstawić swoje epokowe odkrycia, otworzyĹ‚ obrady nastÄ™pujÄ…cymi sĹ‚owami: „Mamy dziĹ› zaszczyt siedzieć obok olbrzymĂłw, na ramionach ktĂłrych stoimy”[2]. W tym zwiÄ™zĹ‚ym ujÄ™ciu znalazĹ‚a wyraz szczegĂłlna teraĹşniejszość nauki, Ĺ›wiadomość, ĹĽe wiÄ™kszość powaĹĽniejszych osiÄ…gnięć naukowych dokonuje siÄ™ obecnie, w zasiÄ™gu ĹĽywej pamiÄ™ci. MĂłwiÄ…c inaczej, jeĹ›li zastosujemy jakiekolwiek rozsÄ…dne kryterium na okreĹ›lenie uczonego, to okaĹĽe siÄ™, ĹĽe 60 do 90% uczonych, jacy kiedykolwiek ĹĽyli, ĹĽyje wĹ‚aĹ›nie dziĹ›. Innymi sĹ‚owy, kaĹĽdy mĹ‚ody uczony rozpoczynajÄ…cy obecnie swojÄ… karierÄ™, gdy po normalnie dĹ‚ugim ĹĽyciu obejrzy siÄ™ wstecz, stwierdzi, ĹĽe 80 do 90% wszystkiego, co dokonaĹ‚o siÄ™ w dziedzinie nauki, jest dorobkiem osiÄ…gniÄ™tym na jego oczach, zaĹ› jedynie 10 do 20% stanowiÄ… osiÄ…gniÄ™cia wczeĹ›niejsze.Ta teraĹşniejszość jest tak silnÄ… i dominujÄ…cÄ… cechÄ… nauki, ĹĽe wiele postaw uczonych i laikĂłw wobec nauki nowoczesnej w niej ma swoje korzenie. To wĹ‚aĹ›nie sprawia, ĹĽe nauka wydaje siÄ™ nowoczesna i współczesna. Jako historyk nauki, muszÄ™ co roku bronić siÄ™ i usprawiedliwiać z tego, ĹĽe przeszĹ‚o poĹ‚owÄ™ czasu poĹ›wiÄ™ca siÄ™ okresowi przed Newtonem, podczas gdy kaĹĽdy współczesny uczony wie dobrze, ĹĽe to, co liczy siÄ™ naprawdÄ™, to nauka po odkryciach Einsteina.Skoro dzisiejsza nauka, tak znacznie przewyĹĽsza to wszystko, co osiÄ…gniÄ™to przedtem, to niewÄ…tpliwie wkroczyliĹ›my w nowy wiek, w ktĂłrym wszystko prĂłcz podstawowych tradycji przeszĹ‚oĹ›ci zostaĹ‚o do czysta wymiecione. Nie tylko techniczne przejawy nowoczesnej myĹ›li naukowej sÄ… tak monumentalne, ĹĽe trafnie porĂłwnywano je z piramidami egipskimi i wielkimi katedrami Ĺ›redniowiecznej Europy, ale ponadto fundusze przeznaczone na badania naukowe w poszczegĂłlnych krajach uczyniĹ‚y nagle z nauki jednÄ… z waĹĽnych dziedzin gospodarki narodowej. Nowoczesna nauka, nowa, olĹ›niewajÄ…ca i wszechpotężna, jest przedsiÄ™wziÄ™ciem na wielkÄ…, skalÄ™; ukuto nawet termin Big Science, „Wielka Nauka”, trafnie oddajÄ…cy tÄ™ cechÄ™[3]. Wielka nauka jest czymĹ› tak nowym, ĹĽe wielu z nas pamiÄ™ta jej poczÄ…tki. Jest ona rĂłwnieĹĽ tak ogromna, ĹĽe wielu z nas zaczyna siÄ™ niepokoić wielkoĹ›ciÄ… stworzonego przez nas potwora. Wielka nauka jest czymĹ› tak odmiennym od tego, co istniaĹ‚o przedtem, ĹĽe z pewnÄ… nostalgiÄ… spoglÄ…damy w przeszĹ‚ość na MaĹ‚Ä… NaukÄ™, ktĂłrÄ… zajmowaliĹ›my siÄ™ niegdyĹ›.Aby zrozumieć, jak ĹĽyć i pracować w wieku, ktĂłry wĹ‚aĹ›nie niedawno nadszedĹ‚, musimy zdać sobie sprawÄ™ z istoty przemiany MaĹ‚ej Nauki w WielkÄ…. AĹĽ nazbyt Ĺ‚atwo udramatyzować tÄ™ przemianÄ™ i z prostodusznÄ… naiwnoĹ›ciÄ… wyliczać różnice. Ile jednak jest prawdy w obrazie MaĹ‚ego Uczonego, samotnego geniusza o dĹ‚ugich wĹ‚osach, wegetujÄ…cego w pracowni na poddaszu albo w suterenie, pogardzanego przez spoĹ‚eczeĹ„stwo za swĂłj nonkonformizm, wiodÄ…cego egzystencjÄ™ na skraju nÄ™dzy i dziaĹ‚ajÄ…ceg... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • mement.xlx.pl
  •